1- الْحَمْدُ لِلّهِ الْأَوّلِ بِلَا أَوّلٍ کَانَ قَبْلَهُ، وَ الْآخِرِ بِلَا آخِرٍ یَکُونُ بَعْدَهُ
سپاس خدائى را که اول است بى آنکه پیش از او اولى باشد، و آخر است بى آنکه پس از او آخرى باشد
مفهوم اول و آخر بودن در مورد خداوند متعال
حضرت سجاد (ع) در اولین فراز از دعای اول صحیفه، خداوند را به اول بودن ستوده است، ولی از آنجا که ذهن های عموم مردم ، پیوسته از کلمه ی اول ، اوّلیت زمانی را فهمیده و در امتداد زمان، پیوسته پیش و پس را در نظر می گیرند، امام علیه السلام بر این نکته اشاره می فرمایند که صفت اولیت برای خداوند متعال غیر از اولیت زمانی و نسبی است که قبلیّت دیگری را می پذیرد، اوّلیت او هرگز قبل پذیر نیست.
توضیح آن که همه ی پدیده ها در نظام هستی معلول بوده و هیچ چیز نیست که از این قاعده خارج باشد و پرواضح است که هر معلولی از علت خود متأخر بوده و به آن وابسته می باشد. بنابراین ، هیچ چیز قبل از او وجود نخواهد داشت.
هم چنین در این فراز به این نکته تأکید دارند که خداوند متعال آخری است که پس از او آخر دیگری قابل تصور نیست، زیرا اولاً هیچ موجودی نسبت به خداوند متعال استقلال ندارد تا بتوان آن را آخر دانست . ثانیاً خداوند متعال غایت همه ی موجودات عالم است و غایت هر چیز غیر از خود آن چیز می باشدو قرآن کریم در آیات متعدد به این نکته ی عمیق اشاره نموده است:
1- وَإِلَى اللّهِ تُرْجَعُ الأمُورُ :بقره (2)- آیه 210
2-وَإِلَى اللّهِ الْمَصِیرُ : آل عمران (3) -آیه 28
3- أَلَا إِلَى اللَّهِ تَصِیرُ الأمُورُ :شوری (42)-آیه 53
4- إِنَّ إِلَى رَبِّکَ الرُّجْعَى :علق (96)-آیه 8
5-وَأَنَّ إِلَى رَبِّکَ الْمُنتَهَى : نجم (53)-آیه 42
6-کُلٌّ إِلَیْنَا رَاجِعُونَ : انبیاء (21)-آیه 93
7-هُوَ الْأَوَّلُ وَالْآخِرُ وَالظَّاهِرُ وَالْبَاطِنُ وَهُوَ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ : حدید (57)- آیه 3
و بسیاری از آیات دیگر که حاکی از این حقیقت می باشند که غیر از او، چیز دیگری منتها الیه نیست، زیرا او کمال مطلق است و همه ی عالم - آگاهانه و غیرآگاهانه- به طرف کمال مطلق در تکاپو هستند.
منبع: شهود و شناخت، آیت الله حسن ممدوحی کرمانشاهی، ص 221
برچسب ها : دعای اول , مفهوم اول و آخر بودن خداوند ,
